از شرایط ضامن و ضمانت وام چه می‌دانیم؟
ضمانت وام با توجه به نوع وام و بدهی متفاوت است. به طور کلی دو نوع بدهی امن یا مطمئن (Secured) و غیرامن (Unsecured) وجود دارد که در ادامه به هریک اشاره مختصری می‌شود:
1- بدهی امن یا محافظت شده (Secured Loan): بدهی امن نوعی از بدهی است که در آن وام‌دهنده از وام‌گیرنده درخواست می‌کند دارایی ثابت خویش را به عنوان وثیقه وام قرار دهد تا در صورت نکول بتواند دارایی موردنظر را به جای اصل و فرع وام تصاحب نماید.
دو نوع وام یا بدهی امن وجود دارد: وام مسکن و مستغلات که در این صورت، وثیقه همان ملک خریداری شده است. دیگری وام‌های خرید سایر دارایی‌ها همانند اتومبیل، خانه‌های متحرک و قابل حمل، قایق و وسایل منزل است که در این صورت هر یک از انواع دارایی‌های یاد شده به عنوان وثیقه وام ثبت خواهد شد.
2- بدهی غیرامن یا محافظت نشده (Unsecured Loan): نوعی از بدهی است که به علت ارزش کم وام و یا رتبه اعتباری مناسب وام‌گیرنده، وام‌دهنده درخواست وثیقه قرار دادن دارایی‌ها را ندارد و ممکن است درخواست معرفی شخصی به عنوان ضامن را داشته باشد. در صورت نکول وام‌گیرنده، وام‌دهنده با تنظیم شکایت و ارائه آن به دادگاه می‌تواند نسبت به تصاحب دارایی‌های وام‌گیرنده اقدام نماید و این نوع بدهی به این معنی نیست که کل سرمایه وام‌دهنده سوخت خواهد شد بلکه فرآیند تصاحب دارایی‌ها به صورت سیستماتیک نخواهد بود. در ادامه به ارائه توضیحاتی درخصوص شرایط ضامن و سایر موضوعات مرتبط پرداخته می‌شود.
معرفی ضامن:
ضامن شخصی است که از سوی وام‌گیرنده به وام‌دهنده (شخص حقیقی، بانک و یا سایر موسسات مالی و اعتباری) معرفی می‌شود تا اگر تحت شرایطی، وام‌گیرنده درآمد و توان کافی برای بازپرداخت اقساط بدهی خود را نداشته باشد، نسبت به پرداخت اصل و فرع بدهی‌های وی قبول مسئولیت نموده و به پرداخت بدهی‌ها بپردازد. قرارداد ضامن ممکن است در اخذ تسهیلات از وام‌دهندگان مختلف، متفاوت باشد؛ لذا ضامن باید تمام بندهای قرارداد را به دقت مطالعه و کنترل نماید. ضمانت‌ها بسته به خواسته‌های ضامن و نیازهای وام‌دهنده می‌توانند محدود یا نامحدود باشند؛ یعنی یک فرد ممکن است تمایل داشته باشد تا بخش معینی از وام را ضمانت کند نه کل بدهی را.
شرایط ضامن:
شرایط پذیرش ضامن در کشورهای مختلف متفاوت است اما به طور میانگین باید شرایط زیر را داشته باشد:
- بیشتر از 21 سال سن
- دارای رتبه اعتباری مناسب
- دارای درآمد کافی
- میزان بدهی فرد به سیستم بانکی بیش از 75 درصد درآمدش نباشد
- احراز پایداری مالی
- احراز پایداری شغلی
علاوه بر ملاحظات سنی و اعتباری، اطمینان از شرایط پایدار مالی و شغلی از جمله عواملی است که تأثیر بسزایی در تأیید ضامن و به طور کلی تأیید تخصیص هرگونه تسهیلات به افراد دارد. بانک‌ها معمولاً اشخاصی را برای ضمانت مورد قبول می‌دانند که دارای قراردادهای کاری بلندمدت بوده و در سازمان‌های بزرگ و شناخته شده مشغول به کار باشند. به عنوان مثال در کشور ما، اغلب بانک ها و موسسات مالی و اعتباری، تنها افراد شاغل در ادارات دولتی که دارای گواهی کسر از حقوق معتبر هستند را به عنوان ضامن می‌پذیرند و این موضوع اکثریت را با مشکل مواجه کرده است زیرا تمام افراد نمی‌توانند ضامنین دولتی به بانک‌ها معرفی کرده و تسهیلات دریافت کنند و به دنبال آن، معمولاً از درخواست وام خود صرفنظر می‌نمایند. خوشبختانه در این راستا در کشور تمهیداتی همچون اعتبارسنجی اندیشیده شده است که از طریق آن عموم مردم حتی با معرفی ضامنین کارمند در ادارات خصوصی و یا دارای مشاغل آزاد نیز می‌توانند به سهولت اعتبارات بانکی دریافت نمایند. در حال حاضر با استفاده از فرآیند اعتبارسنجی، مراحل دریافت انواع وام با هزینه بسیار کمتر و در مدت زمان کوتاهی قابل انجام است.
علاوه بر تمام عوامل تأثیرگذاری که در بالا به آنها اشاره شد، میزان دارایی‌های نقد و غیرنقد یک فرد نیز امتیاز بالایی در قبول ضمانت وی دارد. به عنوان مثال در صورتی که فرد دارای خانه و یا ملک تجاری باشد و به عنوان مالک رسمی شناخته شود، ارزش اعتباری بالاتری به وی تعلق می‌گیرد و از مزیت برخوردار خواهد بود. نظام بانکی ایران در تلاش است تا در آینده دارایی‌های سهام و اوراق مشارکت مردم را نیز در روند ارزیابی دارایی‌های افراد مدنظر قرار دهد.
چه افرادی برای وام گرفتن به ضامن نیاز دارند؟
- افرادی که هیچ‌گونه سابقه اعتباری ندارند (مثلاً افراد جوان یا افرادی که به تازگی وارد کشوری شده‌اند)
- افرادی که به تازگی مشغول به کاری شده‌اند.
- اشخاصی که حقوق اندکی دارند.
- کسانی که رتبه اعتباری پایینی کسب کرده‌اند.
انواع روش‌های ایجاد ضمانت:
1- تنظیم سند سه‌جانبه رهن: سندی حقوقی است که در آن ضامن، مالک دارایی ثابتی مانند خانه بوده و سود خود از این دارایی را با تنظیم یک قرارداد رهن سه‌جانبه به وام‌دهنده به عنوان ضمانت وام اعطایی به وام‌گیرنده، منتقل می‌نماید. طرفین قرارداد رهن عبارتند از: وام‌دهنده، وام‌گیرنده و ضامن.
2- واگذاری سهام: یکی از راه‌های ایجاد ضمانت واگذاری سهام است که در این روش، ضامن متعهد می‌شود سهام خود را در صورتی که وام‌گیرنده نتواند بدهی‌های خود را تسویه کند، به عنوان تضمین/ضمانت وام به وام‌دهنده واگذار نماید.
3- چک‌های پس از موعد (آتی): وضعیتی است که ضامن مسئولیت بدهکار (وام‌گیرنده) را با صدور چک‌های تاریخ‌دار به نفع طلبکار (وام‌دهنده) به عهده می‌گیرد تا تمام یا قسمتی از وامی را که نکول شده است، در آینده تسویه نماید.
در کشور ما، روش‌های ایجاد ضمانت کمی متفاوت است. اکثر بانک‌ها علاوه بر چک و سفته، گواهی کسر از حقوق و فیش حقوقی معتبر را به عنوان ضمانت درخواست می‌نمایند. بانک قرض‌الحسنه رسالت جزو معدود بانک‌هایی است که در چند سال اخیر با استفاده گسترده از سامانه اعتبارسنجی مرآت، فرآیند ارائه تسهیلات به متقاضیان را تسهیل نموده است و حتی برای ضمانت نیز همانند دیگر بانک‌ها نیازی به ارائه گواهی کسر از حقوق و چک ضمانت نیست؛ بلکه افراد می‌توانند با ارائه سفته، نسبت به قبول ضمانت تسهیلات اقوام، دوستان و آشنایان خود اقدام نمایند. شایان ذکر است که قبول حداقل ضمانت یعنی سفته، منجر به افزایش ریسک اعتباری و یا معوقات بانک قرض‌الحسنه رسالت نشده و حتی استفاده از فرآیند اعتبارسنجی نتیجه مثبت نیز به همراه داشته است تا جایی که میزان تسهیلات معوق این بانک به شدت کاهش یافته و به هفت در هزارم درصد رسیده است.
در صورتی که یک فرد نقش ضامن را داشته باشد، آیا باید تا پایان مدت قرارداد به عنوان ضامن باقی بماند؟
در کشورهای مختلف شرایط ادامه قرارداد تا زمان سررسید متفاوت است. در برخی کشورهای اروپایی و امریکایی در صورتی که به عنوان مثال قرارداد یا مدت بازپرداخت وام 30 سال باشد (وام‌های خرید مسکن و …) و وام‌گیرنده از تمکن مالی قابل قبول در آینده برخوردار گردد، ضامن می‌تواند قرارداد خود را به عنوان ضمانت وام فسخ کرده و قرارداد جدیدی با شرایط جدید بین وام‌گیرنده و وام‌دهنده منعقد شود. اکثر افراد می‌توانند بین دو تا پنج سال پس از تنظیم اولیه وام، ضمانت را حذف کنند.
در حالی که در ایران چنین امکانی وجود ندارد و افراد در صورت قبول ضمانت، تا پایان مدت قرارداد به عنوان ضامن خواهند بود و امکان تنظیم مجدد قرارداد و تغییر و یا حذف ضامن وجود نخواهد داشت.
در صورت قبول ضمانت، آیا رتبه اعتباری شخص ضامن تغییر می‌کند؟
اگر فرد وام‌گیرنده اقساط خود را به موقع بازپرداخت کند، تأثیری در رتبه اعتباری شخص ضامن نخواهد داشت اما در صورتی که فرد معوقات داشته باشد و مسئولیت بازپرداخت بر عهده ضامن محول شود و او توانایی کافی برای پرداخت نداشته باشد، در این صورت در رتبه اعتباری ضامن تأثیر منفی خواهد داشت. همچنین عدم پرداخت اقساط وام از سوی وام‌گیرنده، ممکن است محدودیت توان دریافت اعتبار برای ضامن را در پی داشته باشد.
آیا در صورت قبول ضمانت، در گزارش اعتباری نمایش داده می‌شود؟
ضامن شدن به تنهایی در گزارش اعتباری شخص ضامن ظاهر نمی‌شود اما راه‌هایی وجود دارد که ضامن بودن می‌تواند بر گزارش اعتباری تأثیر بگذارد. اگر وام‌گیرنده نتواند بازپرداخت‌های خود را به موقع انجام دهد و ضامن مسئول پرداخت گردد، این موضوع در گزارش و سوابق اعتباری ضامن درج خواهد شد. همچنین، ضامن شدن ممکن است باعث ایجاد ارتباط مالی بین وام‌گیرنده و ضامن شود که در این صورت هرگونه مشارکت مالی در گزارش اعتباری ضامن ذکر می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ