مفهوم اعتبارسنجی

اعتبارسنجی تجزیه و تحلیلی آماری و خدمتی است که از سوی وام‌دهندگان و موسسات مالی برای دسترسی به ارزش اعتباری اشخاص ارائه می‌گردد و این امکان را به وام‌دهندگان می‌دهد که به درستی بتوانند در مورد اعطا و تمدید اعتبار اشخاص و یا لغو آن تصمیم‌گیری نمایند. نتیجه اعتبارسنجی مالی به طور معمول به صورت عددی و در بازه 300 تا 850 اعلام می‌شود که هرچه این عدد بالاتر و به 850 نزدیک‌تر باشد، نمایانگر اعتبار بالای فرد خواهد بود. فرآیند اعتبارسنجی می‌تواند در بسیاری از معاملات مالی از جمله دریافت وام‌های رهنی، وام‌های اتومبیل، کارت‌های اعتباری و انواع تسهیلات شخصی و خصوصی مورد استفاده قرار گیرد.

فرآیند اعتبارسنجی تحت تأثیر 5 گروه از اطلاعات قرار می‌گیرد که عبارتند از: تاریخچه پرداخت، انواع اعتبارات، اعتبارات جدید، بدهی‌های جاری و مدت زمان اعتبار. در این بین توجه به بدهی‌های جاری و نیز تاریخچه پرداخت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این فرآیند مدلی از پیش تعیین‌شده بر اساس مجموعه‌ای از متغیرهای مطالعه‌شده که پیش‌تر ذکر گردید، مورد استفاده قرار می‌گیرد که این مهم خود بر پالایش داده‌ها استوار شده است. مدل‌های اعتبارسنجی مورد استفاده ممکن است بر نتیجه آن اثر متفاوت داشته باشد. هم‌اکنون پرکاربردترین و رایج‌ترین سیستم در صنعت مالی، مدل FICO می‌باشد. مدل اعتبارسنجی Vantage Score نیز بعد از FICO بسیار رایج بوده و توسط سه آژانس گزارش‌دهی اعتباری بزرگ یعنی TransUnion، Experian و Equifax مورد استفاده قرار می‌گیرد.

محدودیت‌های اعتبارسنجی

اگرچه اعتبارسنجی ریسک اعتباری افراد را درجه‌بندی می‌کند ولیکن بدین معنی نیست که احتمال نکول و ورشکستگی قرض‌گیرنده نیز به‌طور تخمینی ارائه گردد. به‌طور کلی اعتبارسنجی، حاشیه ریسک اعطای وام به قرض‌گیرندگان را از بالاترین میزان تا پائین‌ترین میزان ارزیابی می‌نماید. یکی از نواقصی که در فرآیند آن مشاهده می‌شود این است که این فرآیند شرایط هر فرد را نسبت به وضعیت و مشخصات خود فرد می‌سنجد و امکان مقایسه فرد A در مقابل فرد B وجود ندارد. محدودیت جالب دیگری که در اعتبارسنجی وجود دارد، عدم امکان تغییر سریع و انطباق آن در صورت تغییر شرایط اقتصادی است. به عنوان مثال اگر وام‌گیرنده A هم‌اکنون دارای امتیاز اعتباری 800 است و اقتصاد وارد رکود شود، نمره اعتباری فرد همزمان تغییر نخواهد کرد مگر اینکه شرایط مالی وی پس از مدتی و در مواجه با رکود تغییر یابد.