مروری بر عملکرد سامانه اعتبارسنجی مرآت

تسهیل تسهیلات

دریافت تسهیلات و خرید اقساطی، به بخشی ثابت از زندگی‌های امروز ما تبدیل شده است؛ عاملی که از یک سو به مردم کمک می‌کند نیازمندی‌های خود را راحت‌تر تهیه کنند و از سوی دیگر قدرت عمل فروشندگان را افزایش می‌دهد. اعتبارسنجی پاسخی است بر این نیاز دو سویه؛ راهی نو که در آن مراکزی تخصصی، اعتبار مالی افراد را می‌سنجند تا مشخص شود یک نفر، براساس شغل و درآمد و هزینه‌ها و رفتارهای مالی و اعتباری خود، چقدر می‌تواند تسهیلات دریافت کند و چه میزان توان بازپرداخت اقساط را دارد. 

چنین چیزی نه فقط برای بانک‌ها، که هر جا قرار است خدماتی به صورت اعتباری یا نسیه یا مدت‌دار ارائه شود، مانند خرید خودرو، لوازم خانگی، اجاره خانه و … قابل استفاده خواهد بود. 

در این صورت، نیازی نیست متقاضی چنین خدماتی، هر بار به جایی مراجعه کند، هر بار با سلیقه‌ای خاص مواجه شود، و هر بار ده‌ها سند و مدرک و ضامن و … ارائه نماید و هر بار ناامیدتر برگردد.

نیازی نیست خیریه‌ها و خیران و وام‌دهندگان، هر بار خودشان، آستین بالا بزنند و آمار متقاضیان و مراجعان را درآورند، یا دل به دریا بزنند و ناامید از برگشت پول‌مان، قرضی بدهند. 

قدر اعتبارمان را بدانیم

اعتبارسنجی، سنجش اعتبار افراد است تا معلوم شود هنگام دریافت تسهیلات یا خریدهای اقساطی، چه میزان تسهیلات می‌توانند دریافت کنند و از عهده پرداخت چه میزان اقساط ماهانه بر می‌آیند. اعتبارسنجی کمک می‌کند تا مردم از مسیرهای پر پیچ و خم دریافت تسهیلات و ارائه وثیقه‌های سنگین رها شوند و بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن وام بگیرند یا کالای خود را اقساطی بخرند. همچنین به بانک‌ها و عرضه‌کنندگان کالا و خدمات کمک می‌کند تا از بازگشت پول خود اطمینان یابند. 

توسعه روزافزون خریدهای اعتباری و حالات متنوع آن، موجب شده است اعتبارسنجی به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه کشورها در نظر گرفته شود. به گونه‌ای که مدتهاست، دامنه استفاده از اعتبارسنجی، از نظام‌های مالی فراتر رفته و به مواردی چون اجاره خانه، خرید اقساطی خودرو، وسایل خانه و … گسترش یافته است. 

سامانه اعتبارسنجی مرآت، در خدمت بانک‌ها و ارائه‌کنندگان خدمات مالی اعتباری است و افراد را به صورت غیرحضوری ارزیابی نموده و گواهی اعتبارسنجی آنها را صادر می‌نماید. 

از زمان راه‌اندازی سامانه اعتبارسنجی مرآت در اردیبهشت ماه 1396 تا اسفند ماه 1399، بیش از 2،800،000 نفر، نزدیک به 3،702،000 بار توسط سامانه اعتبارسنجی مرآت اعتبارسنجی شده‌اند. با اتکا به نتایج سامانه اعتبارسنجی مرآت تاکنون بیش از 30 هزار میلیارد تومان تسهیلات خرد اعطا شده است که نرخ مطالبات غیرجاری این تسهیلات کمتر از 5 در هزار است که رکورد مطلوبی در کشور محسوب می‌شود. 

مرآت به گونه‌ای طراحی شده است که علاوه بر افراد، سازمان‌ها نیز می‌توانند جهت دریافت خدمات وام برای کارکنان خود به صورت ویژه از خدمات مرآت استفاده کنند. تاکنون بیش از 145 سازمان اقدام به دریافت خدمات مرآت نموده‌اند. 

همان‌طور که مشاهده می‌شود، در آغاز راه یعنی در سال 1396، سامانه اعتبارسنجی مرآت موفق شده است قریب به 191 هزار پرونده را اعتبارسنجی نماید. اما در سال بعد یعنی 1397، این سامانه توانسته است تعداد اعتبارسنجی‌های انجام شده را به 4 برابر میزان اولیه افزایش دهد که نشان از موفقیت و مقبولیت این سامانه دارد. در سال‌های 1398 و 1399، مرآت توانسته است موفقیت و جایگاه خود را در حوزه اعتبارسنجی تثبیت نماید و نزدیک به 1.5 میلیون پرونده اعتبارسنجی داشته باشد.

صرفه‌جویی‌های ماهانه با استفاده از مرآت

اصولاً فرآیند اخذ تسهیلات به روش رایجی که در حال حاضر نیز در کشور وجود دارد، بسیار پرهزینه و زمان‌بر است و گاهی این فرآیند آنقدر طولانی می‌شود که حتی افراد را از دریافت وام و تسهیلات مأیوس و منصرف می‌کند. این در حالی است که یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های اعتبارسنجی برای وام‌گیرندگان و وام‌دهندگان، صرفه‌جویی در زمان و هزینه اضافی است و می‌تواند تغییرات مثبتی در سهولت اخذ تسهیلات ایجاد نماید. سامانه اعتبارسنجی مرآت توانسته است با عملکرد منحصربفرد خود در اعتبارسنجی دیجیتال متقاضیان، باعث صرفه‌جویی‌های چشمگیری در استفاده از زمان، کاغذ و حتی مسافت جابجایی شود. 

ویژگی‌های مرآت

• محاسبه‌ای عمیق، سنجشی دقیق:

به منظور اعتبارسنجی دقیق متقاضیان، با بررسی الگوهای گوناگون و استانداردهای جهانی و توجه به شرایط بومی، معیارهای متنوعی برای سنجش اعتبار مخاطبان، با محاسباتی خاص انتخاب و طراحی گردید. این معیارها، مواردی چون شغل، درآمد و ضرایب پایداری، توان بازپرداخت، عملکرد مالی، استان محل سکونت، رفتار اعتباری و … را در بر می‌گیرد. محاسبات مرتبط با این معیارها، با کمک کلان‌داده‌ها و هوش مصنوعی انجام می‌شود. 

• فناوری و امنیت اطلاعات:

ایجاد بستر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری که هر لحظه در آن، هزاران ورود، تراکنش، ورود اطلاعات و بارگذاری مدارک انجام گیرد، نیازمند زیرساختی قوی و قابل اتکا است. از سوی دیگر، وجود حجم عظیمی از اطلاعات اقتصادی تعداد زیادی از افراد، مستلزم ساختارهای چند لایه امنیتی است. این کار توسط تیم گسترده‌ای از بهترین مهندسان شرکت دانش بنیان پارت انجام گرفته است و به طور پیوسته نگهداری و بهبود داده می‌شود.  

• پاسخگویی و پیگیری:

به منظور پاسخگویی به سوالات و پیگیری‌های متقاضیان اعتبارسنجی، بخشی با عنوان “مرکز تماس” شکل گرفته است. این پاسخگویی‌ها در عموم موارد، صرفاً به یک راهنمایی، خلاصه نمی‌شود و نیازمند پیگیری‌های متعدد از سوی کارشناسان مرآت است. ماهانه بیش از 70،000 تماس در این مرکز، پاسخ گفته می‌شود. تمامی این تماس‌ها در سیستم یکپارچه ارتباط با مشتریان ثبت می‌گردد تا امکان بررسی و ارزیابی گفتگوها وجود داشته باشد. 

نظرسنجی‌های انجام شده از نمونه‌ای 25،000 نفری نشان داد 80 درصد کاربران رضایت خود از سامانه را بسیار زیاد وزیاد اعلام کرده‌اند. 

تعداد اعتبارسنجی در هر استان

متقاضیان سامانه اعتبارسنجی مرآت از تمام شهرها و استان‌های کوچک و بزرگ ایران می‌باشند که می‌خواهند تصویر اعتبار خود را در آینه مرآت ببینند. بر مبنای اطلاعات سال 1399، بیشترین تعداد متقاضیان مربوط به شهروندان تهران، کرمان و خراسان رضوی است و کمترین تعداد متقاضیان نیز از استان‌های ایلام و سمنان است. 

بازه سنی افراد اعتبارسنجی شده

سامانه اعتبارسنجی مرآت تنها برای افراد بالای 18 سال و حداکثر تا 80 سل سن قابل استفاده خواهد بود. براساس اطلاعات بدست آمده، بیشترین متقاضیان این سامانه در بازه سنی 30 تا 39 قرار دارند. 

جنسیت افراد اعتبارسنجی شده

بیشترین آمار افراد اعتبارسنجی شده مربوط به مردان است که سهمی 72 درصدی از تمام متقاضیان سامانه اعتبارسنجی مرآت را به خود اختصاص داده‌اند و زنان سهمی 28 درصدی دارند. 

نوع محل سکونت افراد اعتبارسنجی شده

در سامانه اعتبارسنجی مرآت، نوع محل سکونت افراد، در سه گروه ملکی، استیجاری و سایر، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. مطابق آخرین اطلاعات موجود، بیشترین متقاضیان اعتبارسنجی مالک محل‌های سکونت خویش هستند و 73 درصد از کل متقاضیان را شامل می‌شوند. 

تحصیلات افراد اعتبارسنجی شده

سامانه اعتبارسنجی مرآت افراد را براساس میزان تحصیلات در پنج گروه دیپلم و زیردیپلم، فوق دیپلم، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا طبقه‌بندی می‌نماید. بیشترین متقاضیان مرآت را افراد دارای میزان تحصیلات کارشناسی تشکیل می‌دهند. 

شغل افراد اعتبارسنجی شده

شغل از جمله مهم‌ترین فاکتورهایی است که در سامانه اعتبارسنجی مرآت مورد توجه قرار می‌گیرد. در این سامانه چهار دسته شغلی با عناوین کارمند بخش دولتی یا عمومی غیردولتی، کارمند بخش خصوصی، شغل آزاد و سایر، تعبیه شده است. طبق آمار، بیشترین تعداد متقاضیان در بخش‌های دولتی یا عمومی غیردولتی شاغل هستند. 

وضعیت سرپرستی افراد اعتبارسنجی شده

70 درصد متقاضیان سامانه اعتبارسنجی مرآت را سرپرستان خانوار تشکیل می‌دهند. 

طبقه اعتباری افراد اعتبارسنجی شده

طبقه‌های اعتباری افراد در مرآت، به 4 گروه اصلی طبقه‌بندی می‌شود:

 ممتاز، کاملاً متناسب، متناسب و نامتناسب. براساس تحلیل‌ها و نتایج سامانه اعتبارسنجی مرآت، بیش از 95 درصد از اعضا در گروه‌های ممتاز، کاملاً متناسب و متناسب طبقه‌بندی شده و امکان اعلام توان بازپرداخت ماهانه و ظرفیت بدهی برای آنها وجود داشته است و درخواست حدود 5 درصد از افراد که در گروه نامتناسب قرار گرفته‌اند، رد شده است. 

درآمد خالص ماهانه افراد اعتبارسنجی شده

بیشترین افرادی که در مرآت مورد اعتبارسنجی قرار می‌گیرند، دارای خالص درآمد ماهانه 5 میلیون تومان و بیشتر می‌باشند.

کدام استان‌ها در بازپرداخت تسهیلات خوش‌حساب بوده‌اند؟

طبق بررسی‌های صورت پذیرفته، متقاضیان استان‌های هرمزگان، چهارمحال و بختیاری و خراسان رضوی در زمره افراد خوش‌حساب قرار گرفته‌اند. 

** گزارش کامل عملکرد سامانه اعتبارسنجی مرآت در فایل زیر قابل مشاهده می‌باشد:

گزارش عملکرد مرآت (1)